• Home
  • Over de serie De Compositie
  • Over Jan Verhoeven
  • Over Yellow Fellow
  • Andere Yellow Fellow blogs

yfcompositie

~ Just another WordPress.com site

yfcompositie

Maandelijks Archief: januari 2014

BELEVINGSCOMPOSITIE (slow reading svp)

27 maandag Jan 2014

Posted by yfcompositie in Abstracte kunst, Muziek, Schoonheid

≈ 1 reactie

Belevingscompositie, het woord drong zich gisteren, zondag 26 januari aan het eind van het vierde Kunstconcert, aan me op. Ik had eerder tijdens het concert van Keiko Shichijo al betoogd dat de combinatie van muziek van 200 jaar geleden (Beethoven) met abstracte kunst, ontstaan 100 jaar geleden en gemaakt in de vorige eeuw (Egmond), wonderlijk genoeg prachtig bij elkaar bleken te passen.

In een toelichting op de kunst had ik het publiek uitgelegd dat ik zelf na 60 jaar verzamelen het begrip compositie het belangrijkste aspect vond om de schoonheid te verklaren van zowel figuratieve als abstracte kunst. Ger de Joode, vriend en beeldend kunstenaar, is het daarmee niet eens. Hij vindt de technieken van het componeren bij muziek en de beeldende kunsten te zeer verschillend om aan overeenkomsten  te kunnen denken. East is east and west is west, and never the twain will meet. Hij heeft gelijk wanneer je uitsluitend naar de technieken kijkt, maar zo gauw je bij het eindresultaat komt zijn de overeenkomsten groot. Harmonie en evenwicht in het eindresultaat, gebaseerd op de ordening van de onderdelen. Grotere complexiteit of grote eenvoud durven nastreven, regels verschillend toepassen, het leidt toch tot dezelfde conclusies in de taal. Bij de laatste vernieuwingen die Ger de Joode toepast in zijn werk benoemde ik dat: magische eenvoud. Dat had ook van toepassing kunnen zijn op een muziekstuk van Beethoven.

Bij het woord belevingscompositie van deze middag ging het niet alleen over schoonheid of compositie in de abstracte kunst of de muziek. Het ging mij vooral over wat de aanwezige groep van 40 mensen beleefde in deze ruimte, met deze kunsten, met deze sprekers, met dit instrument: de fortepiano uit 1802, bij deze temperatuur, bij dit licht door gebrandschilderde ramen. Door de aangeboden hapjes en dranken, de CD’s en gedrukte informatie. De “terzijdes”met de Genesis van de vorm en mappen vol informatie waaronder academietekeningen van 1930-1933, waarvan een bezoeker zei overeenkomsten te zien met de publiciteit rond de Olympische Spelen in Berlijn in 1933. Met andere woorden, de totale ambiance.

IMG_1323

Het wonderlijke van de situatie was dat 40 mensen met ieder de meeste verschillende persoonlijke ervaringen bij elkaar zitten en vrijwel allemaal het als een ontroerende en positieve ervaring beleven en allemaal zeggen “iets nieuws en heel moois” te hebben meegemaakt. En dat is het meest verrassende, 40 mensen met een opeenstapeling van kennis en ervaringen van over de hele wereld die toch in deze situatie komen tot een en dezelfde buitengewoon positieve nieuwe ervaring. Al die onderdelen ordenen zich tot een harmonisch totaal, tot een intrigerende compositie. En in moderne vaktaal is dan de eis dat de compositie niet alleen maar volgens de regels moet kloppen. Dat er liefst een kleine storende afwijking moet zijn om in de moderne beleving de compositie helemaal goed te maken. Er moet iets “schuren”, iets niet helemaal ideaal zijn. Misschien was dat zondag 26 januari de te lage temperatuur in de kerk bedoeld om geen storend geluid van de luchtverwarming te hebben, die immers het geluid van de piano gehinderd zou hebben. Nu was het een gezamenlijk lijden om de muziek beter te kunnen genieten.

Blijft over de verschillende ervaringen die 40 verschillende mensen meebrengen in hun hoofd en die niet plotseling verdwijnen bij het luisteren naar muziek of het kijken naar schilderijen. Ik neem mijzelf als voorbeeld: De belangrijkste persoon deze middag is de Japanse Keiko Shischijo die op de fortepiano speelt.

IMG_1325

Alleen al het feit dat zij zo anders is en uit Japan komt riepen een groot aantal herinneringen in mij wakker. De belangrijkste was mijn bezoek van drie weken aan Japan in 1970 voor zakelijke besprekingen en voor het bezoeken van de wereldtentoonstelling in Kyoto. Het bezoek aan Kyoto bracht mij bij de Zentuin Ryoanji, die in tegenstelling tot de naam tuin geen sprankje groen vertoont maar alleen stukken rots en cirkels gemaakt rond deze rotsbrokken met een grove hark en zonder daarbij een voetstap achter te laten. Omringd door een U-vormige muur en met een oppervlak van ongeveer 15 x 30 m. Ik wist niet wat ik zou gaan zien en ik was bij de eerste aanblik, volkomen verrast. Ondersteboven van driedimensionale abstracte kunst van een eenvoud en overtuiging die ik nog nooit eerder had gezien, 600 jaar geleden ontstaan, volgens overlevering in een dag en gedurende al die jaren onderhouden of het ook gisteren bedacht had kunnen zijn. Vanzelfsprekend, zo kon het zijn, zo moest het er uit zien. Ik heb er een uur naar gekeken zittend op de trappen van wat in mijn herinnering een kloosterachtig gebouw was waar theeceremonieën werden gehouden waar je in alle rust kon nadenken over dat wat je buiten had gezien. Deze ervaring beïnvloedt me nu al meer dan 40 jaar bij het maken van keuzes voor mijn collectie abstracte kunst.

Later hoor je dat John Cage je is voorgegaan en begrijp zijn kunst ook weer beter. En waarom je gemakkelijk tot overeenstemming komt met Jan Doms omdat hij ook op dezelfde trappen heeft gezeten en nog langer heeft gekeken en de omgeving verkent dan jijzelf. Ervaringen waardoor je aan Keiko vertelt dat je daarna wat minder gauw zei dat Japanners zo goed zijn in het imiteren van Westerse ideeën, omdat de uitvinding van de abstracte kunst in West Europa door Mondriaan, Kandinsky en Malevich al 500 jaar eerder op briljante wijze te zien was in de door Zen-monniken ontworpen tuin van Ryoanji.

Dank zij Keiko komen alle herinneringen die verbonden zijn met Japan weer boven. De hele Tweede Wereldoorlog aan de Japanse kant, geëindigd met de atoombommem op Hiroshima en Nagasaki. Voorafgegaan door Pearl Harbour, de inval in Indonesië, de herovering van alle tijdelijk Japanse eilandjes ten koste van tienduizenden Amerikaanse mariniers, Wim Kan en de Burmaspoorweg, Roosevelt/MacArthur/Truman, het grote zakelijke succes van Japan tot 1985 en de terugval tot een stilstaande economie. Het uitnodigen door Nederland van Japanse studenten die geïnteresseerd zijn in klassieke Europese muziek op de oude instrumenten en 10 jaar lessen volgen in Den Haag. Ontdekt worden door Noor Kamerbeek die het verband legt tussen Yellow Fellow en deze muziek en Keiko, die sereen maar met enorme passie Beethoven vertolkt en naar wie we met grote bewondering zitten te luisteren. Op een instrument, de fortepiano die in 1802 gemaakt is en waar waarschijnlijk/misschien Beethoven op heeft gespeeld. Dat instrument straalt begrip voor de muziek uit en is zo elegant en fragiel van vorm dat dat alleen al de middag als ervaring rijker maakt. Terwijl we zien dat er een technicus bij is die de voorgaande dagen de piano al gestemd heeft en tussen de bedrijven door controleert of alles nog goed is, want de kou is niet goed voor de goede afstemming. We lijden dus gezamenlijk.

IMG_1321

Zo brengt elk van de aanwezigen zijn kennis en ervaringen mee in het luisteren en kijken tijdens het concert waardoor ieder voor zich dit concert op een eigen en heel persoonlijke manier meemaakt. Persoonlijke omstandigheden waarvan je weet dat die diep ingrijpen op alles wat je het komende jaar gaat doen. Of je nu wethouder bent, die dat bewust opgeeft, maar toch dit nog wilde meemaken en zoekt naar een nieuwe invulling van je bestaan of dat je ontdekt hebt dat je een gevreesde ziekte hebt en een jaar lang de onzekere gevolgen daarvan zult moeten dragen. Of bezorgd bent of de crisis nu werkelijk over is en het dreigende failliet zich niet realiseert.

Het zijn allemaal invloeden tijdens het luisteren en kijken en alleen als de combinatie van muziek, abstracte kunst en toelichtingen gedurende deze namiddag voldoende kwaliteit oplevert overheerst

Bij het einde van dit kunstconcert een gelukzalige tevredenheid. Dank zij een geslaagde belevingscompositie, alle elementen alle onderdelen kwamen op een gelukkige manier bij elkaar.

Een gelukkig toeval? Serendipiteit? Ook daar had ik een deel van dit blog nog aan willen wijden. Maar vooral met slow reading was het dan helemaal veel te lang geworden.

Tot een volgende keer!

Jan Verhoeven, 27 januari 2014

Lees ook de (korte) blog van Caroline van der Linden over het Kunstconcert Keiko Shichijo & Jaap Egmond
Advertenties

SCHOONHEID & CROSS-OVER BINNEN EEN COMPOSITIE

18 zaterdag Jan 2014

Posted by yfcompositie in Abstracte kunst, Schoonheid

≈ Reacties staat uit voor SCHOONHEID & CROSS-OVER BINNEN EEN COMPOSITIE

Cross-over: kennis delen, oversteken van de ene discipline naar de andere, het combineren van kennis en van uitgangspunten op twee uiteenlopende terreinen, van wat je leert bij het ene ook elders durven toepassen, bijvoorbeeld bij wetenschappen en andere gebieden van de samenleving. Een cross-over toegepast in de kunst: het  integreren van twee kunstvormen binnen de abstracte kunst. De geometrische en de lyrische vorm: het abstract expressionisme.

Briggs024 BlackpaintingA

 

 

 

 

 

 

 

 

De voorbereidende denkwijzen voor deze twee kunstvormen zijn volledig verschillend, maar ook de uitvoering van elk van deze vormen van denken zijn volledig verschillend:

De geometrische vorm wordt tot in het kleinste detail in het hoofd bedacht en daarna, in volledige overeenstemming met het beeld in de hersenen, uitgevoerd

De lyrische vorm begint met een globaal idee over wat de bedoeling is maar wordt al doende,met voortdurend de mogelijkheid om tijdens het schilderen het schilderij aan nieuwe invallen aan te passen. Of zelfs helemaal opnieuw te beginnen, door te verwijderen wat er al is gerealiseerd.

Jarenlang was een vanzelfsprekend uitgangspunt dat deze twee verschillende denk- en uitvoeringsmethoden niet in één schilderij gecombineerd konden worden. William Manning (1936) is al 20 jaar bezig om daarvoor oplossingen te vinden. Sinds een paar jaar lukt dat op een overtuigende manier. Hij is er, nu 77 jaar oud, plotseling niet alleen creatiever maar ook productiever door geworden.

Waarom levert  deze integratie van verschillende vormen van kunst  schilderijen met een hoger niveau van schoonheid op? In vorige essays heb ik al beweerd dat de schoonheid van een abstract schilderij voor een groot deel afhankelijk is van de kwaliteit van de compositie.

De kwaliteit van de compositie is niet afhankelijk van de in boeken opgenomen regels voor compositie, maar van de intuïtieve kwaliteit van de compositie, hetgeen meestal betekent dat er een “schurende” afwijking van de regels is. Of dat voorheen onmogelijke combinaties, zoals geometrisch en lyrisch abstract, toch mogelijk blijken te zijn. Ik heb dat in vorige essays “intrigerend” genoemd.

Kramers”Nederlands Woordenboek geeft terecht aan het woord intrigeren de betekenis: ”Begeerte opwekken om te kennen, te begrijpen”. Dat is precies wat Manning bereikt met zijn nieuwe werken van de laatste jaren.

2014-01-10-21-41-53.IMG_9223_bewerkt-2 200px

ManningArtikel

 

 

Mijn conclusie is dat hij hierdoor een hoger niveau van schoonheid bereikt omdat hij moeilijkere opgaven ogenschijnlijk probleemloos oplost in zeer van elkaar verschillende en toch duidelijk tot een nieuwe stijl behorende composities.  Vorm uw eigen oordeel. Tot 23 februari 2014 kunt u in Galerie Ars Longa in Gorinchem werk van Williman Manning bestuderen.

Jan Verhoeven

DE COMPOSITIE ALS EXCUUS VOOR DE VERZAMELAAR

13 maandag Jan 2014

Posted by yfcompositie in Abstracte kunst, maatschappij

≈ Een reactie plaatsen

Men zegt terecht dat elke verzamelaar eigenlijk een mislukte kunstenaar is. Dat is waar. Daarom houd ik van de Amerikaanse uitspraak: “The Art of collecting Art”, want dat is ook waar en dat maakt mij theoretisch tot kunstenaar. Maar het voordeel van de verzamelaar is dat hij geen technieken hoeft te leren. Hij hoeft alleen zijn oog te oefenen en cumulatief oogervaringen op te slaan. De verzamelaar hoeft geen eigen ideeën over oude of nieuwe kunst te hebben. Hij moet wel ontdekken.  Hij hoeft alleen te constateren en wordt gewaardeerd als hij “The Eye” heeft, een intuïtieve reactie, op basis van die eerdergenoemde cumulatie, op allerlei vormen van kunst en daar een mening over heeft. Zijn voorkeuren.

Die voorkeuren zijn niet beperkt door technieken, ze zijn een samengaan van rationele en intuïtieve conclusies. In mijn geval is dat abstracte kunst, zonder de andere stijlvormen volledig uit te sluiten en het belang van schoonheid als uitgangspunt te nemen . Schoonheid die voor mij altijd gedragen wordt door de intrigerende compositie. De schurende compositie, het kleine gebrek of de uiterste eenvoud of de zeer complexe constructie. De kleine afwijking van het theoretische ideaal. De onverwachte vondst of de terugkerende  handtekening door een persoonlijk element van de kunstenaar in de compositie die toch de aandacht trekt maar niet stoort maar versterkt.

Ik meen, nee ik ben er van overtuigd dat dat de rode draad in mijn verzameling is. Die daardoor, zoals overigens alle particuliere verzamelingen, een eigen karakter heeft. Ik doe nu een poging tot verklaring van het karakter, de eigenheid van mijn verzameling.

Wanneer mijn verzameling gebruikt wordt zoals mij dat voor ogen staat, als gereedschap om de maatschappij creatiever te maken, dan speelt opnieuw de compositie een grote rol. Omdat ik meen dat de compositie de verbindende factor is tussen allerlei maatschappelijke vormen waarop kunst invloed kan uitoefenen. De educatie, de wetenschap, het ondernemerschap.

Het verbeteren van al die gebieden berust op het via de kunst duidelijk maken wat een intrigerende compositie is en kan doen in elk van die delen van de maatschappij. Dan moeten we bepalen welke elementen van elk van die onderdelen van belang zijn, in welke verhouding ze tot elkaar horen te staan om als harmonieus te worden ervaren en er behoefte ontstaat ze in die ideale toestand te brengen.

Dan wordt de kunst, in mijn geval de abstracte kunst, van groot algemeen belang. Dan wordt de kunst katalysator voor het bereiken van een betere samenleving. Leefbaarder, interessanter. Samen met de kunstenaar die in het kunstwerk de aanwijzingen geeft hoe dat bereikt kan worden. Dan beleven we op een eigentijdse manier Schoonheid, jawel met een hoofdletter omdat die gebaseerd is op eigentijdse inzichten over de compositie.

De uiteindelijke conclusie van al datgene wat ik hierboven heb gezegd is dat ik een voortdurend zoeken naar de best mogelijke compositie voorstel.  Op die manier zoeken naar verbetering van de huidige situatie, dat is vernieuwing. Als we via de kunst betere composities vinden in belangrijke delen van de maatschappij dan hebben we het innovatieproces zelf verbeterd, met een nieuwe methode geïnnoveerd.

Jan Verhoeven, 13 januari 2014

NassosAE7-92zt

Recente berichten

  • COMPOSITIE IN CONTEXT
  • BELEVINGSCOMPOSITIE (slow reading svp)
  • SCHOONHEID & CROSS-OVER BINNEN EEN COMPOSITIE
  • DE COMPOSITIE ALS EXCUUS VOOR DE VERZAMELAAR
  • DE WERELD VAN JAAP EGMOND

Archief

  • juni 2015
  • januari 2014
  • oktober 2013
  • juli 2013
  • juni 2013
  • mei 2013
  • maart 2013
  • januari 2013
  • december 2012
  • november 2012
  • oktober 2012
  • juni 2012
  • mei 2012
  • april 2012
  • maart 2012
  • februari 2012

Categorieën

  • Abstracte kunst
  • Architectuur
  • fotografie
  • gastronomie
  • Literatuur
  • maatschappij
  • Muziek
  • Organisaties
  • Schoonheid
  • seks
  • Uncategorized

Meta

  • Registreren
  • Inloggen
  • Berichten RSS
  • Reacties RSS
  • WordPress.com
Advertenties

Maak een gratis website of blog op WordPress.com.

Annuleren
Privacy en cookies: Deze site maakt gebruik van cookies. Door verder te gaan op deze website, ga je akkoord met het gebruik hiervan.
Voor meer informatie, onder andere over cookiebeheer, bekijk je: Cookiebeleid